کد مطلب:210641 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:128
نظریه های علمای معاصر و متخصصین هواشناسی
ابرها به طور كلی از اشباع و میعان بخارات تشكیل می شوند نتیجه اشباع بخار آب ایجاد ذرات بسیار ریز آب است كه از دور به صورت بخار متراكم به نظر می رسد، در تحت شرایط خاصی كه نتیجه متراكم و میعان ایجاد ذرات بسیار ریز بلوری یخ است.
به هر حال ابر یا نتیجه تراكم ذرات فوق العاده ریز آب و یا بلورهای فوق العاده كوچك یخ است، ابرهائی كه صرفا از ذرات یخ به وجود می آیند ابرهای (سیروسی) نامیده می شوند. حد متوسط ارتفاع این نوع ابر از سطح زمین یا دریا در حدود بیست تا بیست و پنج هزار پا است و ضخامت آن گاهی تا حدود ده هزار پا می رسد ولی به علت تبلور ذرات یخ تشكیل دهنده ی آن نور خورشید و ماه از آن عبور می كند و قرص اجرام فلكی از وراء آن مرئی است و در واقع نظیر شیشه ضخیمی است كه در برابر خورشید گرفته شود.
ابرهائی كه از ذرات ریز آب تشكیل می شود از نظر شكل ظاهری و نحوه تشكیل به دو دسته كاملا متمایز تقسیم شده اند:
الف - ابرهای پوششی (Stratiform)
[ صفحه 69]
این نوع ابر سطح وسیعی از آسمان را می پوشاند و شامل ابرهای ذیل است.
1 - استراتوس (Stratus): ابری است بدون شكل تیره رنگ و كدر كه ارتفاع آن از سطح زمین فوق العاده كم است و هر گاه روی زمین قرار گیرد مه نامیده خواهد شد.این ابر در صورتی كه ضخامت كافی داشته باشد ذرات فوق العاده ریز باران كه موسوم به (دریزل) می باشد و در اصطلاح لهجه خراسانی و آذربایجانی به آن (نزم) می گویند از آن نازل می شود.
2 - آلتواستراتوس شفاف (Aetostratus translucidus) ابری است سفید نسبتا رقیق كه سراسر آسمان را می پوشاند قرص خورشید از پشت آن پیدا است ولی اشعه خورشید به طور وضوح از آن عبور نمی كند این ابر بارندگی ندارد.
3 - آلتواستراتوس ضخیم (Altosratus oppaqus) این ابر خاكستری و یا آبی مایل به خاكستری است تمام آسمان را می پوشاند ارتفاع متوسط آن در حدود هشت تا ده هزار پا است هیچ گونه علامت مشخصی ندارد و یكنواخت و بدون شكست است.
این ابر فقط در ارتفاعات بارندگی به صورت برف و یا باران می دهد و بارندگی آن به زمین های پست نمی رسد و در صورت رسیدن ذرات آن خیلی ریز و دوام آن كم و نوع نزول متناوب خواهد بود آلتواستراتوس ضخیم از متراكم شدن آلتواستراتوس رقیق یا شفاف به وجود می آید و مسلما خورشید و ماه از وراء آن مرئی نیست، آلتواستراتوس ها به طور كلی همراه با یك جبهه گرم هستند و فقط در زمستان دیده می شود.
4 - نیمبواستراتوس (Nimostratus) معنی كلمه (Nimbus) در زبان لاتین اشك ریز و آب ریز است. بنابراین نیمبواستراتوس یعنی ابر پوششی باران ریز این ابر از ضخیم شدن آلتواستراتوس ضخیم به وجود می آید در این حال ارتفاع آن به مراتب از هشت هزار پا كمتر است و قطر آن لااقل به 15000 پا می رسد رنگ آن خاكستری تیره است و در بعضی نقاط لكه های سیاه رنگ دیده می شود البته احتیاج به تذكر نیست كه این ابر تمام آسمان را می پوشاند و بارندگی آن به نسبت فصل به صورت برف و یا باران و كیفیت نزول مداوم است نیمبواستراتوس همیشه با جبهه گرم همراه است.
تبصره - در صورتی كه ابرهای سیروسی تمام آسمان را بپوشانند (سیرواستراتوس نامیده می شوند) و ماه و خورشید در آنها تولید هاله می نماید این ابر چون در مقدمه جبهه گرم دیده می شود خبر از بارندگی قریب الوقوع می دهد.
[ صفحه 70]
ب: ابرهای جوششی (Cumuliform)
این نوع ابرها بر اثر جریان هوای سرد بر روی سطح گرم (دریا - خشكی) به وجود می آید و از این رو گاه آنها را (كن وك تیو) (Convective به معنی جریان صعودی) می نامند این ابرها پنبه ای شكل و یا به اصطلاح عوام كپه كپه است و بر خلاف ابرهای پوششی هیچ گاه تمام آسمان را نمی پوشاند و بیشتر در امتداد سواحل و یا كنار ارتفاعات تشكیل می شود. این ابر برخلاف دسته اول رشد عمودی زیادی دارد و در طی مراحل تدریجی رشد خود به نام های مختلف نامیده می شود.
1 - كومولوس كوچك (Cumulus Humilis)
این ابر سفیدرنگ و پنبه ای شكل بوده به صورت قطعات مجزای از یكدیگر مشاهده می شود سطح تحتانی آنها در یك ارتفاع است و قطر متوسط میان 2 تا 5 هزار پا است.
2 - كومولوس بزرگ (Cumulus Congestus)
این ابر از رشد و نمو سریع كومولوس كوچك به وجود می آید رنگ آن از جبهه و قسمت خلفی فوق العاده سفید است و اشعه خورشید را به شدت منعكس می سازد رشد آن زیادتر از كومولوس كوچك است و قطر متوسط آن میان 7 تا 12000 پا است سطح فوقانی آن دارای كنگره های زیبائی است و شبیه كلم گل می باشد رنگ آن از قسمت زیرین سیاه و دارای شیارهای نامنظمی است این ابر تولید رگبارهای كم دوام می نماید.
3 كومولوس لونیمبوس (Cumuluslunimbus)
این ابر مرحله نهائی رشد عمودی ابرهای جوششی را دارد قطر متوسط آن 20 تا 30 هزار پا است رنگ آن از زیر فوق العاده تیره و دارای شیارهای درهم و نامنظمی است قسمت فوقانی آن دیگر دارای كنگره نبوده بلكه صاف و پخش شده شكل سندان آهنگری را پیدا می كند پدیده معمولی آن رگبار برف و یا باران است و رعد و برق و طوفان های شدید موقتی از خصوصیات بارز آن است بعضی از اوقات تگرگ و یا قطعات یخ از قسمت فوقانی نازل می شود روی هم رفته باران های سیل آسای خطرناك فقط از این نوع ابر نازل می شود.
Altocumulus
همان طور كه قبلا در بحث ابرهای جوششی یا كومولوس ذكر شد لفظ ALTO یعنی میانه و متوسط و منظور از ابر آلتوكومولوس ابرهای جوششی است كه ارتفاع آن از زمین در حدود 10 تا 14 هزار پا است ولی رشد ابرهای جوششی كوتاه را ندارد این ابر در
[ صفحه 71]
همه فصول سال دیده می شود بارندگی نمی دهد و در شب های تابستان به خصوص سبب گرمی و خفگی هوا می شود. این ابر از اتحاد سلول های كوچك ابر به وجود می آید كه نزدیك یكدیگر قرار گرفته و حفره هائی میان آنها وجود دارد.
نوعی از این ابر به صورت رشته های نسبتا طویلی دیده می شود كه به طور موازی كنار یكدیگر قرار می گیرند و سطح فوقانی آن دارای برجستگی های كوچكی است این ابر را Castelatus و یا برجی شكل می نامند و چند ساعت پس از ظهور آن در آسمان بارندگی به صورت رگبار شروع می شود و یا بادهای شدید در سطح زمین می وزد این ابر هیچ وقت تمام سطح آسمان را نمی پوشاند و مقدار كل آن بیش از یك سوم سطح آسمان نخواهد بود.
به هر حال ابر یا نتیجه تراكم ذرات فوق العاده ریز آب و یا بلورهای فوق العاده كوچك یخ است، ابرهائی كه صرفا از ذرات یخ به وجود می آیند ابرهای (سیروسی) نامیده می شوند. حد متوسط ارتفاع این نوع ابر از سطح زمین یا دریا در حدود بیست تا بیست و پنج هزار پا است و ضخامت آن گاهی تا حدود ده هزار پا می رسد ولی به علت تبلور ذرات یخ تشكیل دهنده ی آن نور خورشید و ماه از آن عبور می كند و قرص اجرام فلكی از وراء آن مرئی است و در واقع نظیر شیشه ضخیمی است كه در برابر خورشید گرفته شود.
ابرهائی كه از ذرات ریز آب تشكیل می شود از نظر شكل ظاهری و نحوه تشكیل به دو دسته كاملا متمایز تقسیم شده اند:
الف - ابرهای پوششی (Stratiform)
[ صفحه 69]
این نوع ابر سطح وسیعی از آسمان را می پوشاند و شامل ابرهای ذیل است.
1 - استراتوس (Stratus): ابری است بدون شكل تیره رنگ و كدر كه ارتفاع آن از سطح زمین فوق العاده كم است و هر گاه روی زمین قرار گیرد مه نامیده خواهد شد.این ابر در صورتی كه ضخامت كافی داشته باشد ذرات فوق العاده ریز باران كه موسوم به (دریزل) می باشد و در اصطلاح لهجه خراسانی و آذربایجانی به آن (نزم) می گویند از آن نازل می شود.
2 - آلتواستراتوس شفاف (Aetostratus translucidus) ابری است سفید نسبتا رقیق كه سراسر آسمان را می پوشاند قرص خورشید از پشت آن پیدا است ولی اشعه خورشید به طور وضوح از آن عبور نمی كند این ابر بارندگی ندارد.
3 - آلتواستراتوس ضخیم (Altosratus oppaqus) این ابر خاكستری و یا آبی مایل به خاكستری است تمام آسمان را می پوشاند ارتفاع متوسط آن در حدود هشت تا ده هزار پا است هیچ گونه علامت مشخصی ندارد و یكنواخت و بدون شكست است.
این ابر فقط در ارتفاعات بارندگی به صورت برف و یا باران می دهد و بارندگی آن به زمین های پست نمی رسد و در صورت رسیدن ذرات آن خیلی ریز و دوام آن كم و نوع نزول متناوب خواهد بود آلتواستراتوس ضخیم از متراكم شدن آلتواستراتوس رقیق یا شفاف به وجود می آید و مسلما خورشید و ماه از وراء آن مرئی نیست، آلتواستراتوس ها به طور كلی همراه با یك جبهه گرم هستند و فقط در زمستان دیده می شود.
4 - نیمبواستراتوس (Nimostratus) معنی كلمه (Nimbus) در زبان لاتین اشك ریز و آب ریز است. بنابراین نیمبواستراتوس یعنی ابر پوششی باران ریز این ابر از ضخیم شدن آلتواستراتوس ضخیم به وجود می آید در این حال ارتفاع آن به مراتب از هشت هزار پا كمتر است و قطر آن لااقل به 15000 پا می رسد رنگ آن خاكستری تیره است و در بعضی نقاط لكه های سیاه رنگ دیده می شود البته احتیاج به تذكر نیست كه این ابر تمام آسمان را می پوشاند و بارندگی آن به نسبت فصل به صورت برف و یا باران و كیفیت نزول مداوم است نیمبواستراتوس همیشه با جبهه گرم همراه است.
تبصره - در صورتی كه ابرهای سیروسی تمام آسمان را بپوشانند (سیرواستراتوس نامیده می شوند) و ماه و خورشید در آنها تولید هاله می نماید این ابر چون در مقدمه جبهه گرم دیده می شود خبر از بارندگی قریب الوقوع می دهد.
[ صفحه 70]
ب: ابرهای جوششی (Cumuliform)
این نوع ابرها بر اثر جریان هوای سرد بر روی سطح گرم (دریا - خشكی) به وجود می آید و از این رو گاه آنها را (كن وك تیو) (Convective به معنی جریان صعودی) می نامند این ابرها پنبه ای شكل و یا به اصطلاح عوام كپه كپه است و بر خلاف ابرهای پوششی هیچ گاه تمام آسمان را نمی پوشاند و بیشتر در امتداد سواحل و یا كنار ارتفاعات تشكیل می شود. این ابر برخلاف دسته اول رشد عمودی زیادی دارد و در طی مراحل تدریجی رشد خود به نام های مختلف نامیده می شود.
1 - كومولوس كوچك (Cumulus Humilis)
این ابر سفیدرنگ و پنبه ای شكل بوده به صورت قطعات مجزای از یكدیگر مشاهده می شود سطح تحتانی آنها در یك ارتفاع است و قطر متوسط میان 2 تا 5 هزار پا است.
2 - كومولوس بزرگ (Cumulus Congestus)
این ابر از رشد و نمو سریع كومولوس كوچك به وجود می آید رنگ آن از جبهه و قسمت خلفی فوق العاده سفید است و اشعه خورشید را به شدت منعكس می سازد رشد آن زیادتر از كومولوس كوچك است و قطر متوسط آن میان 7 تا 12000 پا است سطح فوقانی آن دارای كنگره های زیبائی است و شبیه كلم گل می باشد رنگ آن از قسمت زیرین سیاه و دارای شیارهای نامنظمی است این ابر تولید رگبارهای كم دوام می نماید.
3 كومولوس لونیمبوس (Cumuluslunimbus)
این ابر مرحله نهائی رشد عمودی ابرهای جوششی را دارد قطر متوسط آن 20 تا 30 هزار پا است رنگ آن از زیر فوق العاده تیره و دارای شیارهای درهم و نامنظمی است قسمت فوقانی آن دیگر دارای كنگره نبوده بلكه صاف و پخش شده شكل سندان آهنگری را پیدا می كند پدیده معمولی آن رگبار برف و یا باران است و رعد و برق و طوفان های شدید موقتی از خصوصیات بارز آن است بعضی از اوقات تگرگ و یا قطعات یخ از قسمت فوقانی نازل می شود روی هم رفته باران های سیل آسای خطرناك فقط از این نوع ابر نازل می شود.
Altocumulus
همان طور كه قبلا در بحث ابرهای جوششی یا كومولوس ذكر شد لفظ ALTO یعنی میانه و متوسط و منظور از ابر آلتوكومولوس ابرهای جوششی است كه ارتفاع آن از زمین در حدود 10 تا 14 هزار پا است ولی رشد ابرهای جوششی كوتاه را ندارد این ابر در
[ صفحه 71]
همه فصول سال دیده می شود بارندگی نمی دهد و در شب های تابستان به خصوص سبب گرمی و خفگی هوا می شود. این ابر از اتحاد سلول های كوچك ابر به وجود می آید كه نزدیك یكدیگر قرار گرفته و حفره هائی میان آنها وجود دارد.
نوعی از این ابر به صورت رشته های نسبتا طویلی دیده می شود كه به طور موازی كنار یكدیگر قرار می گیرند و سطح فوقانی آن دارای برجستگی های كوچكی است این ابر را Castelatus و یا برجی شكل می نامند و چند ساعت پس از ظهور آن در آسمان بارندگی به صورت رگبار شروع می شود و یا بادهای شدید در سطح زمین می وزد این ابر هیچ وقت تمام سطح آسمان را نمی پوشاند و مقدار كل آن بیش از یك سوم سطح آسمان نخواهد بود.